Nog geen Just-in-Case, ondanks ‘polycrisis’

De opeenvolgende crisissen hebben de supply chains – wereldwijd maar ook regionaal – flink verstoord. De goed geoliede Just-in-Timemachine stokte meermaals. Daarom legden veel bedrijven – producenten, handelaars en logistiekers – grotere stocks aan, met overvolle magazijnen als gevolg. Is het fenomeen tijdelijk of blijvend? En is er een structurele shift naar Just-in-Case waarneembaar? We proberen dat uit te zoeken.

Maar eerst: wat is Just-in-Case (JIC)? Dat is een voorraadbeheerstrategie die ervoor moet zorgen dat bedrijven voldoende voorraad hebben voor alle soorten onvoorziene omstandigheden. Het is het tegenovergestelde van de Just-in-Time (JIT) – methode, waarbij producten worden vervaardigd en/of geleverd naarmate er bestellingen binnenkomen.
In dit voorraadbeheermodel bestellen bedrijven dus meer grondstoffen, onderdelen en producten dan ze nodig hebben en/of dan ze verwachten op korte termijn te verkopen. Deze aanpak maakt mogelijk om zich te beschermen tegen bepaalde risico’s, zoals plotse pieken in de vraag van klanten of onverwachte verstoringen van de toeleveringsketen.

Polycrisis zet supply chains onder permanente druk

Vooral die laatsten hebben de toegenomen belangstelling voor JIC gestimuleerd. De afgelopen drie jaar waren de disrupties talrijk, met de covid-lockdowns, de blokkade van het Suezkanaal door de ‘Ever Given’, de sluitingen van fabrieken en containerterminals in China, de plotse en enorme opstoot van de tarieven voor zeevracht, het tekort aan computerchips, de oorlog in Oekraïne, de enorme prijsstijgingen onder meer in de bouwsector, enzovoort. Al deze crisissen hebben de weerbaarheid (resilience) van de supply chains – niet alleen wereldwijd maar ook regionaal – op de proef gesteld.
Het lijkt erop dat dergelijke crisissen een blijvend fenomeen zullen zijn: men spreekt dan ook over een ‘polycrisis’ of ‘permacrisis’. Dat was trouwens een van de conclusies van het World Economic Forum in Davos. Deze nieuwe economische realiteit maakt dat bedrijven zich wereldwijd buigen over een herziening van hun productie, hun leveranciers en hun toeleveringsketens.

Weerbare supply chains

Bernard Piette, directeur van Logistics in Wallonia: “Wij zijn gebotst op de limieten van de globalisatie en de internationalisatie van de markten. De torenhoge containerprijzen van het afgelopen jaar waren een teken aan de wand. Zal dat leiden tot re-shoring? Ik denk het niet. Wel tot een diversificatie van de waardeketens, een herpositionnering van de stocks en een grotere visibiliteit doorheen de supply chains. De nadruk zal meer op de weerbaarheid van de ketens komen te liggen.”
Zal dat ook leiden tot een shift van JIT naar JIC? Piette denkt van niet. “Bedrijven hervallen snel in slechte gewoontes. Ze zullen niet snel afstappen van JIT, onder meer omdat weinig bedrijven écht aandacht schenken aan hun supply chains en een visie terzake hebben. Ze willen allemaal de beste producten maken en leveren, maar laten na om te investeren in supply chain management. Hoeveel hebben een supply chain manager? Dat ze doorgaan met JIT heeft dus vooral te maken met een gebrek aan logistieke competenties. Daarom heb ik de indruk dat een eventuele shift naar JIC meer uit noodzaak zal gebeuren dan uit strategische overwegingen. Velen interpreteren trouwens het concept als ‘just-in-worst-case’.”

Grotere stocks, maar geen JIC

Dat beaamt Serge Gregoir, CEO van Eutraco. “Voorlopig merken we geen fundamentele veranderingen in de supply chains. We merken wel dat de stockniveaus bij een aantal klanten hoger zijn dan normaal. Maar dat betekent niet dat ze willen overschakelen op JIC. Het kan bijvoorbeeld een zuiver mathematische beslissing zijn. Door de verstoringen in de aanvoer van containers kan het gebeuren dat honderden containers in de haven liggen te wachten. In plaats van torenhoge ‘demurrage’-kosten te betalen, is het interessanter om meer in magazijnen op te slaan, in afwachting dat de supply chains weer goed functioneren. De stijging van de stocks kan overigens ook te wijten zijn aan een daling van de vraag.”
Er zijn wel gesprekken met klanten die meer stockageplaats willen reserveren. Maar het gaat dan niet om een structurele keuze voor JIC, maar meer een voorzorgskeuze. “Ze willen meer plaats ‘indien nodig’. Dat vraagt flexibiliteit vanwege de logistieke dienstverleners. Zij die op korte termijn 20 of 30% meer kunnen stockeren voor een klant zijn niet dicht bezaaid. Dat zou dus weleens een verschuiving in de markt kunnen teweegbrengen: bedrijven zullen meer robustere partners uitkiezen die de nodige flexibiliteit kunnen bieden en kunnen opschalen indien nodig.”

JIC kost veel geld

Volgens Gregoir zijn sommige bedrijven wel bewust van het fenomeen ‘permacrisis’. “Dat betekent evenwel niet dat ze willen overstappen naar JIC, want geïmmobiliseerd kapitaal kost een fortuin. Zij zijn eerder bezorgd om de bedrijfscontinuïteit en bestuderen dan ook ‘multisourcing’, deels meer lokale productie en ook voor een stuk meer stocks… maar dan bij hun leveranciers.”
Een gelijkaardig geluid horen we bij Filip De Clercq, gedelegeerd bestuurder bij Gilbert De Clercq. “Er is inderdaad veel meer vraag naar stockageplaats, maar dat heeft niet noodzakelijk te maken met JIC, wel integendeel. Het gaat niet om strategische voorraden, maar meer om stocks die ontstaan zijn door een daling van de verkoop of door het feit dat, in een paniekreactie, teveel werd ingekocht.” Ook hij ziet dus geen structurele shift van JIT naar JIC. “Stocks kosten geld. Zeker in de retail kunnen ze zich niet veroorloven om kapitaal te laten slapen.”

Bedrijven hebben een kort geheugen

Ook Gert Snel, CEO van Snel Logistic Solutions, ziet voorlopig geen structurele shift naar JIC. “Veel bedrijven hebben een kort geheugen en zijn de perikelen met de ‘Ever Given’ al vergeten. Zeker in de FMCG-sector en de retail waar de marges klein zijn. JIC betekent immers dat zij over minder werkkapitaal beschikken.”
“In de productiesector daarentegen merkt men dat de geesten wel aan het rijpen zijn”, zegt hij. “Productiebedrijven werken tot op vandaag bijna allemaal met JIT-logistiek. Voor hen worden de risico’s steeds groter: omdat ze geen bufferstocks hebben, mag er niets verkeerd lopen of hun productielijnen liggen stil. Voor de transporteur is het – onder meer door de congestie – gekkenwerk geworden om tijdig te leveren. Dat wordt steeds moeilijker. Het besef dat het niet meer zo verder kan is bij die productiebedrijven daarom aan het opkomen. Maar ondanks dat besef zal het tijd vragen eer ze hun logistieke ketens fundamenteel herzien.”

lees ook

Aankomende Events

ONTVANGT U ONZE WEKELIJKSE NIEUWSBRIEF NOG NIET? MELD JE DAN NU AAN!

  • Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.
transport media logo