Het is de Europese wetgevers menens met het terugdringen van de CO2-uitstoot in de transportsector. Achter de technisch klinkende afkortingen ETS2 (Emissions Trading System 2) en CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive) gaat een pak huiswerk schuil voor de transport- en logistieke sector in België. Tijdens de Truck & Business Summit in Tubeke leggen Louise De Tremerie (North Sea Port) en Lawrence Vanhove (ING) uit waaraan de sector zich mag verwachten.
ETS2 en CSRD maken deel uit van een groter geheel van wetgevende instrumenten in het kader van de Green Deal. Het emissiehandelssysteem of ETS is al sinds 2005 een belangrijk onderdeel van het klimaatbeleid van de EU. Onder het bestaande systeem moeten stationaire installaties die onder het ETS vallen één ‘emissierecht’ inleveren voor elke ton CO2- equivalent die ze uitstoten. Meer dan de helft van de installaties die onder het ETS vallen, kregen tot nu toe een deel van deze emissierechten gratis, maar deze rechten worden tussen 2026 en 2034 uitgefaseerd. De rest van de emissierechten wordt verkocht via veilingen. ETS1 behelst intussen ook de luchtvaart en het zeevervoer. Het nieuwe ‘ETS2’, dat naast ETS1 zal bestaan, zal gevolgen hebben voor brandstofleveringen aan institutioneel, commercieel en residentieel vastgoed, particulier en commercieel wegvervoer, en industrie en energiebedrijven die niet onder ETS1 vallen.
Niet de eindgebruikers maar de brandstofleveranciers zullen verantwoordelijk zijn voor het inleveren van de nodige emissierechten en voor alle gerelateerde monitoring, rapportage en verificatie. Het valt echter te verwachten dat brandstofleveranciers de extra kosten zullen doorrekenen aan hun klanten. Hoewel de monitoringvereisten met betrekking tot ETS2 in 2025 ingaan, zal het veilen en verhandelen van emissierechten pas in 2027 beginnen. VEKA (het Vlaams Energie- en Klimaatagentschap) schat dat de startprijs per emissierecht voor 1 ton CO2-equivalent ongeveer €45 zal bedragen.
CSRD heeft dan weer alles te maken met duurzaamheidsrapportage. Vanaf 2026 moeten grote bedrijven rapporteren over de duurzaamheid van hun activiteiten en de invloed van klimaatverandering op hun bedrijf. Deze rapportage zal niet alleen hun directe (scope 1) en indirecte (scope 2) broeikasgasemissies moeten omvatten, maar ook emissies verderop in hun waardeketen, van activa die ze niet zelf beheren (scope 3). Verder zullen bedrijven moeten rapporteren welk deel van hun omzet, CapEx en OpEx als duurzaam kan worden geclassificeerd volgens de EU-taxonomie. Dit betekent dat bedrijven niet alleen bepaalde gegevens zullen moeten monitoren en rapporteren, maar ook verantwoordelijk zullen worden gehouden voor de juistheid van gegevens die aan hen worden verstrekt door derden, zoals leveranciers.
Volgens Vanhove is de meest dringende besogne de CSRD-richtlijn. Te verwachten valt dat er een cascade-effect ontstaat, waarbij de verplichtingen voor de grote spelers en eindklanten ook hun impact gaan hebben op de werking en de rapporteringsverplichtingen van onderaannemers en logistieke en transportpartners verderop in de goederenketen. “Voor kleinere spelers is het vaak onbegonnen werk om hieraan te gaan voldoen,” zegt Van Hove stellig. “Het vooruitzicht van deze strenge richtlijnen is een factor in de consolidatiegolf die we momenteel in de sector zien.” De verplichtingen op het vak van verduurzaming zullen zich ook vertalen in kapitaalintensieve investeringen. Daarbij wil ING de sector terzijde staan, zegt Vanhove.
Vanhove maakt de transportsector attent op de sense of urgency die van de bedrijven wordt verwacht: “Tegen 2050 moet in de transportsector een reductie van 90 % van de CO2-uitstoot hebben plaatsgevonden. Sommige bedrijven werpen zich op dit gebied op als frontrunners, andere zijn nog niet in actie geschoten.”
Wat de impact van ETS 2 betreft, deze zal zich volgens de experts vooral vertalen in duurdere fossiele brandstof. Een meerprijs van 11 eurocent per liter valt te voorzien op de korte termijn, na 2030-2031 wordt dat wellicht nog meer. “Op die manier komt een business case voor de elektrische truck natuurlijk sneller in beeld,” zegt Vanhove.
Voor de haven North Sea Port ziet Louise De Tremerie, die in haar carière bij de Europese instellingen het ontstaan van deze richtlijnen van nabij kon volgen, een beperkte impact. Het einde van de “gratis” emissierechten heeft een invloed in de scheepvaartsector, maar een industriehaven als Gent hoeft niet meteen te vreze dat de schepen de haven massaal links laten liggen: hun klanten zitten nu eenmaal rond de Genste haven geconcentreerd. Wel valt een toename van de modal split te verwachten, met nog meer inzet op binnenvaart- en spoorconnecties.
