De herziening van de richtlijn betreffende het rijbewijs, waarover nu een brede consensus bestaat tussen de Europese Commissie, het Parlement en de Raad, bevat een maatregel om rijbewijzen die in bepaalde landen buiten Europa zijn afgegeven, onder bepaalde voorwaarden te erkennen. Deze maatregel is zeer verschillend ontvangen door werkgevers en vakbonden.
Als de huidige tekst definitief wordt aangenomen, zal de Europese Unie de rijbewijzen van bepaalde niet-EU-landen erkennen, als deze in overeenstemming zijn met de Europese normen. Dit is een verandering waar de internationale wegtransportfederatie IRU al lang op hoopt en die het ziet als een manier om het tekort aan chauffeurs op te lossen. “Dit is een welkome stap in de richting van vermindering van de administratieve lasten voor vervoerders en chauffeurs”, zegt Raluca Marian (EU-directeur IRU). “Dit initiatief ondersteunt de inspanningen om de talentenpool buiten de grenzen van de Europese Unie uit te breiden.” Ze wijst er terloops op dat er 500.000 vacatures zijn voor chauffeurs in de transportsector. Raluca Marian waarschuwt echter dat de huidige tekst van de toekomstige richtlijn alleen betrekking heeft op het rijbewijs, niet op het getuigschrift van vakbekwaamheid: “Zonder wederzijdse erkenning van Code 95-certificaten zullen deze chauffeurs nog steeds niet in de Europese Unie kunnen werken”. Voor de komende maanden is echter een herziening van de Code 95-regels gepland.
Sterke oppositie van de vakbonden
Aan vakbondszijde is de toon heel anders, in een context waarin verschillende transportbedrijven (vaak gevestigd in Litouwen) momenteel in de schijnwerpers staan vanwege hun slechte behandeling van chauffeurs uit derde landen zoals Zimbabwe of Kazachstan. “Verschijnselen zijn aan het verschuiven”, merkt Tom Peeters (UBT) op. “Slowakije was vroeger de thuisbasis van alle postbusfirma’s, maar nu is Litouwen het ‘wilde westen’ voor vervoerders geworden. Het is nu al zes of zeven jaar aan de gang en de gevallen van uitbuiting van chauffeurs uit derde landen die we kennen, worden systematisch afgehandeld door roekeloze uitzendbureaus.”
Tegen deze achtergrond is het niet verwonderlijk dat de vakbonden tegen een versoepeling van de regels voor rijbewijzen van chauffeurs uit derde landen zijn. “We hebben veel discussies gehad met de IRU, maar onze standpunten zijn volledig tegenovergesteld: het vergemakkelijken van de toegang van chauffeurs uit derde landen tot de Europese arbeidsmarkt is het verkeerde antwoord op een goede vraag. Het tekort aan vrachtwagenchauffeurs is reëel, maar het versoepelen van de regels zal de sector nog minder aantrekkelijk maken, omdat het de arbeidsomstandigheden en de lonen zal verslechteren en meer bedrijven zal aanmoedigen om hun chauffeurs regelrecht uit te buiten”, legt Tom Peeters uit.
De IRU ontkent niet dat de nationale kaders voor het werven van chauffeurs uit derde landen per EU-lidstaat kunnen verschillen. “Maar we veroordelen krachtig elke vorm van misbruik of mishandeling van chauffeurs, ongeacht hun nationaliteit. Alle chauffeurs, ongeacht hun nationaliteit of contractuele herkomst, moeten met respect en in volledige overeenstemming met de sociale, arbeids- en verkeersveiligheidsnormen van de EU worden behandeld”, zegt Bianca Micle, woordvoerdster van de internationale federatie. De IRU leidt trouwens een onderzoek van de Europese Commissie naar de manier waarop lidstaten en derde landen omgaan met de werving, integratie en kwalificatie van bus- en vrachtwagenchauffeurs uit derde landen. De eindresultaten zullen eind april 2025 beschikbaar zijn. “Deze studie biedt een solide basis voor de ontwikkeling van eerlijke, transparante en afdwingbare regels die zowel de behoeften van de sector ondersteunen als de rechten van chauffeurs beschermen”, concludeert Bianca Micle.
