Tijdens de voorstelling van de vernieuwde Truck & Business lieten vertegenwoordigers van de verschillende politieke partijen aan beide zijden van de taalgrens hun licht schijnen op de verzuchtingen en uitdagingen van de transportsector. Rechtszekerheid, de toekomst van de kilometerheffing en de uitdagingen van de elektrificatie bezorgen onze politici alvast stof voor debat.

Aan Vlaamse zijde schuiven Bruno Tobback (Vlaams parlementslid voor Vooruit), Andries Griffroy (Vlaams volksvertegenwoordiger en deelstaatsenator voor N-VA), Marino Keulen (Vlaams volksvertegenwoordiger voor Open VLD), Peter Van Rompuy (Vlaams parlementslid voor CD&V) en Stijn Bex (Vlaams parlementslid voor Groen) aan voor het debat.

Febiac-voorzitter Freddy De Mulder zet de toon: “De maatschappij verwacht, terecht, dat we evolueren naar een groenere mobiliteit en transport. Tegelijkertijd moeten onze bedrijven rendabel en competitief zijn. Niet evident in de concurrentie met landen waar wetgeving flexibeler en minder streng is. De grote uitdagingen zijn: de CO2-uitstoot snel reduceren, elektrificatie en ontwikkeling van koolstofneutrale brandstoffen stimuleren zodat de Europese koolstofneutraliteitsdoelen van 2040 worden gehaald. In ene volgende legislatuur moet werk worden gemaakt van de uitrol en financiering van een laadnetwerk dat 16 terrawattuur extra nodig heeft, oftewel 20% van het huidige verbruik. Zonder daarbij de ontwikkeling van alternatieve brandstoffen uit het oog te verliezen voor transporten die niet elektrificeerbaar zijn.” Om nog te zwijgen over het ontwikkelen van een ‘slimme’ kilometerheffing en de eventuele uitbreiding van dat systeem naar bestel- en personenwagens.

Rechtszekerheid?

Transporteur Filip De Clercq (Gilbert De Clercq) benadrukt dan weer het belang van rechtszekerheid. Hij weet waarover hij spreekt: het bedrijf moest meemaken hoe een vergund LZV-traject plots niet meer toegelaten was voor LZV’s, terwijl het bedrijf de investering wel had gedaan.

Marino Keulen vindt het alvast “crimineel” dat de overheid in dit dossier schijnbaar op haar gegeven woord terugkomt. Dat brengt het debat al meteen op de versnippering van bevoegdheden. In lijn met de Truck & Business-poll komt het debat op de vraag of herfederaliseren niet beter zou zijn? Voor Andries Gryffroy alvast niet. “Homogenere bevoegdheden kunnen ook toegewezen worden aan de verschillende gewesten, daaruit kan er een samenwerking ontstaan tussen de verschillende gewesten. Op die manier kun je ook rekening houden met de verschillende dynamieken in de verschillende regio’s. Bevoegdheden herfederaliseren is niet evident.”

Bevoegdheden nog meer laten afhangen van het Europese niveau is volgens de debaters evenmin een optie. “Bevoegdheden naar één enkel niveau brengen is niet evident. Dan moet er wel samengewerkt worden tussen de niveaus,” meent Peter Van Rompuy. “Zich verbergen achter de bevoegdheden van een ander kan niet. Het Europees niveau wordt steeds belangrijker. Nationale en lokale niveaus moeten daar sneller op inspelen. Stabiliteit en rechtszekerheid zijn het belangrijkst voor onze bedrijven.“

Elektrificatie: we zijn er nog niet

Dat het inmiddels snel gaat met de elektrificatie van het wegverkeer, daar zijn alle deelnemers het over eens. Stijn Bex meent: “We moeten aan de sector duidelijk maken welke veranderingen en doelstellingen er op hen afkomen en ze zich daarop kunnen voorbereiden.” De groene parlementariër heeft lof voor het beleid van mobiliteitsminister Lydia Peeters (Open VLD), die vijf jaar geleden een inhaalbeweging inzette voor elektrische laadpunten, al is er voor vrachtwagens nog werk aan de winkel. Er zijn nog steeds 7.400 bijkomende laadpunten nodig.

“Dan moeten we ook bereid zijn om nu voluit in te zetten op die transitie, “zegt Bruno Tobback. “De uitfasering van professionele diesel moet de elektrificatie ten goede komen. Investeringsaftrek moet richting elektrificatie gaan. De opbrengsten van de (slimme) kilometerheffing moeten naar laadinfrastructuur op depots en snelwegparkings. Dat betekent ook dat er geen geschipper meer kan zijn over zaken als e-fuels. We moeten volop investeren in elektrificatie.”

Gryffroy ziet dat anders: “Elektrificatie is maar een deel van de uitdaging. Het stroomnet moet er ook klaar voor zijn en dat is nu niet het geval.”

Kilometerheffing: maak ze slimmer, niet groter

Een ander heikel punt is de kilometerheffing. Moet het systeem nog verder uitgebreid worden? “Maak ze in eerste plaats slim, tijdgebonden en uniform,” meent Marino Keulen. “Nu is ze uniform, terwijl ze bedoeld was om op fiscaal neutrale wijze het gebruik en niet het bezit van het voertuig te belasten.”

“Een uitbreiding van de kilometerheffing naar de kleinere wegen treft vooral onze lokale transporteurs. Maak dus eerst de huidige kilometerheffing slimmer,” vult Andries Gryffroy aan.

Voor CD&V is het niet het moment om het systeem nog verder uit te breiden. “De kilometerheffing is net uitgebreid,” argumenteert Peter Van Rompuy. “CD&V verzet zich tegen een verdere uitbreiding. Laat ons verder werken op basis van de bestaande wegenkaart. Maak de kilometerheffing slim in samenwerking met de transportsector.”

Maar wordt er wel voldoende naar de verzuchtingen van de sector geluisterd? “De sector is meer bij het debat betrokken dan men naar de buitenwereld laat uitschijnen,” vindt Marino Keulen. “Files kosten 4.5 miljard per jaar. De kilometerheffing moet die last verkleinen: ze moet sturend zijn en fiscaal neutraal.”

Bruno Tobback wenst niet langer te talmen. Een aantal ontwikkelingen zijn nu eenmaal in gang gezet. “De last mile wordt elektrisch. Schipperen met het al dan niet afschaffen van LEZ-zones en andere uitzonderingen is niet aan de orde. Daar moet je dan ook een duidelijk regelgevend kader rond creëren. Zo creëer je rechtszekerheid en investeringszekerheid.”

Veiligheid: meer ambitie nodig

Voor de Groenen is dat Vlaamse beleid nog niet ambitieus genoeg. Volgens Stijn Bex moeten de logistieke processen nog verder verduurzaamd en aangepast worden. Ookop het vlak van veiligheid en infrastructuur is er nog werk aan de winkel. Alle debaters zijn het erover eens dat elke verkeersdode er een te veel is. Stijn Bex verwoordt het het scherpst: “De ambitie voor verkeersveiligheid is te laag. Het aantal dodelijke slachtoffers daalt, maar het gevaar voor fietsers bij dodehoekongevallen blijft groot. Evidente oplossingen: vrachtvervoernetwerken, het vermijden van zwaar vervoer bij scholen, rijbewijs met punten.”

Andries Gryffroy vraagt aandacht voor het menselijke aspect: “Mijn zoon is truckchauffeur. Een ongeval is zijn grootste nachtmerrie. Truckers vragen dat het culpabiliseren stopt. Heb respect voor de chauffeur. Dat begint al met deftig sanitair op de parkings.”