De afdeling Strategische Studies en Toekomststudies van het Waals Gewest heeft zopas de resultaten gepubliceerd van een studie die vanaf 2021 werd uitgevoerd door de consultants Stratec naar de externaliteiten van elke transportmodus in Wallonië. Dit document moet als basis dienen voor de volgende Waalse regering.
Externaliteiten zijn kosten die niet rechtstreeks door de gebruikers worden gedragen, maar door de maatschappij in haar geheel. Voor Wallonië worden de kosten geschat op €3,7 miljard per jaar, of meer dan €1.000 per Waalse burger.
De verschillende soorten externaliteiten die in aanmerking worden genomen zijn: ongevallen, congestie, luchtvervuiling, het broeikaseffect, geluidshinder, de impact op het landschap en tot slot het zogenaamde ‘upstream/downstream’-effect (d.w.z. de impact voor en na het gebruik van voertuigen). De studie houdt rekening met wegvervoer door vrachtwagens en lichte bedrijfsvoertuigen, spoorvervoer en vervoer over de binnenwateren.
Gezien het hoge modale aandeel van het wegvervoer is het logisch om te zien dat het grootste deel van de externe effecten (98%) toe te schrijven is aan deze vervoerswijze. De studie gaat echter verder en berekent ook de externe effecten per tonkilometer. De resultaten zijn veel genuanceerder: De ‘alternatieve’ transportmodi kosten de maatschappij tussen 0,8 (spoor) en 2,8 (binnenvaart) cents per tkm, terwijl wegtransport 4,7 cents per tkm aan externe effecten genereert.
De situatie is moeilijker voor lichte bedrijfsvoertuigen. Door het grotere aantal ongevallen dat zij veroorzaken en hun impact op de congestie ‘kosten’ zij de maatschappij tussen 23,2 en 26,3 cents per tonkilometer. Er moet worden opgemerkt dat alternatieve aandrijfmodi niet zijn meegenomen in de studie: met een elektrische vrachtwagen zouden de externe effecten van het wegtransport gemakkelijk met twee punten kunnen worden verminderd, waardoor de externe effecten op hetzelfde niveau zouden komen als voor de binnenvaart. Anderzijds zouden alternatieve aandrijflijnen de balans van lichte bedrijfsvoertuigen minder spectaculair verbeteren.
Concluderend zijn de auteurs van de studie van mening dat hun werk de instrumenten aanreikt om de impact van projecten of overheidsmaatregelen te beoordelen. Ze bevelen vooral aan om te blijven streven naar minder ongevallen en minder emissies door vrachtwagens en lichte bedrijfsvoertuigen. Volgens hen moet de modal shift meer betrekking hebben op het passagiersvervoer dan op het vrachtvervoer, waar er minder substitueerbaarheid is tussen de ene en de andere vervoerswijze. De boodschap wordt daarom doorgegeven aan de toekomstige Waalse minister van Mobiliteit…
