2023 is een recordjaar voor de files op de Vlaamse wegen. De filedruk weegt op de transporteurs. Met multimodale oplossingen en ritten buiten de spitsuren proberen ze hun wagens en chauffeurs uit de files te houden, maar daarmee is het structurele probleem niet opgelost. 

Niemand staat graag in de file, en al zeker niet de professionals uit de transportsector. Filerijden kost tijd en dus geld. Helaas blijkt uit cijfers van het Vlaams verkeerscentrum dat de filezwaarte in november records sloeg. De teller geeft 1.035 kilometer.uur aan, een ongezien cijfer. Reken daarbij de filerecords van de maanden maart, april, mei en juni, en 2023 gaat de geschiedenis in als het zwaarste filejaar sinds het begin van de metingen door het Vlaams Verkeerscentrum. Files duren langer dan ooit tevoren, zodat op regenachtige dagen de spitsmomenten in elkaar overvloeien.

“Die extra tijd op de baan kunnen we niet doorrekenen aan onze klanten”, verzucht transporteur Celine Mattheeuws. “Er zijn dringend investeringen nodig in extra weginfrastructuur. Ook een verrsoepeling van de rij- en rusttijden en minder controles zouden soelaas kunnen bieden.”

Waar mogelijk kiest Mattheeuws ervoor om grote volumes niet via de weg, maar via de binnenwateren te vervoeren. Een werkbare oplossing voor grote volumes, maar niet altijd ad-hoc te implementeren wanneer er op de weg geen doorkomen aan is. “Ervaren chauffeurs zijn vindingrijk genoeg om een alternatieve route uit te dokteren, maar een structurele aanpak is nodig.”

Hoe zo’n aanpak eruit kan zien, daar heeft Yves Haud’huyze van Transport Joosen een uitgesproken mening over. “Ondanks de slabakkende economie hebben we nog nooit zo veel stilgestaan. Wat zal dat geven wanneer, zoals voorspeld wordt, de vrachtvolumes weer toenemen in het derde kwartaal van 2024?”

“Maak werk van een gehalveerde kilometerheffing tijdens de nachturen, zodat wij onze klanten een voordeel kunnen bieden voor leveringen buiten de drukke uren, naar analogie met de nachttarieven in de Liefkenshoektunnel en bepaalde Antwerpse containerterminals. Bovendien moet er dringend werk worden gemaakt van een slimme kilometerheffing, ook voor het particuliere autoverkeer. Zo haal je vrijetijdsverkeer uit de spits. Al is het maar de vraag of er politieke moed is om zo’n beslissing door te voeren.”

File vermijden wordt op die manier vooral creatief planningswerk voor de transportbedrijven. Bij Joosen proberen ze extra filekilometers te vermijden door chauffeurs de kans te bieden om met een bedrijfswagen van en naar hun truck op het depot te rijden, om zo extra kilometers aan begin en eind van de werkdag te vermijden.

Volgens Haud’huyze mogen ook de andere actoren worden aangesproken, zoals containerrederijen die strakke deadlines opleggen voor het terugbrengen van containers naar de depots, wat leidt tot extra Scheldekruisende verplaatsingen in de spits. Ook het feit dat veel gemeenten langparkeren voor vrachtwagens verbieden, leidt volgens Haud’huyze tot extra fileleed.

“Mobiliteit is een veelkantig probleem, akkoord. Maar er moet iets gaan gebeuren. Momenteel betalen we om stil te staan”, besluit hij.