Dit artikel verscheen in LOGISTICS Management 69.

In januari trok ik een dag uit om op onderzoek te gaan in de wereld van rapportering. De tocht bracht me van Linkeroever tot in het hart van Brussel, temidden van het Europees kwartier. Het was nodig, want de soms technische regelgeving omtrent duurzaamheidsrapportering verneem ik toch nog het liefst uit mensenmond.

Even kaderen. Eind 2022 keurde het Europese Parlement de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) goed. Deze CSRD verplicht Europese ondernemingen om relevante ESG-thema’s (Environment, Social, Governance) transparant en gedetailleerd te rapporteren. Tegen 6 juli van dit jaar moet de CSRD-richtlijn omgezet zijn in Belgische wetgeving. Let wel: die rapportage wordt geen wettelijke verplichting voor elke onderneming (zie kader onderaan). Dit feit hoeft firma’s niet te beletten om al in actie te schieten op weg naar verduurzaming, voor zover dat nog niet gebeurd zou zijn.

Hoewel niet-beursgenoteerde kmo’s niet rechtstreeks onder het toepassingsgebied van de CSRD vallen, worden ze er wel door beïnvloed. De voornaamste impact die ze kunnen verwachten, is het verzoek om informatie van hun klanten en leveranciers, die op hun beurt moeten rapporteren.

Sustainability Engineers

Bij Van Moer Logistics vormde die verwachte impact mee de aanleiding om personeel te rekruteren. Tine Van Proeyen werkt iets meer dan een half jaar als Sustainability Engineer voor de blauwe logistieke reus. Uit het venster van haar werkplek in het West Port Business Center kan je vrachtwagens geruisloos over de E34 zien glijden. Hoeveel vragen krijgt ze binnen van klanten? “Er is geen grote piek, zo kan ik het niet noemen,” zegt Van Proeyen. “Maar er zijn wel meer en meer klanten die er al eens naar beginnen polsen. Niet een harde vraag van: geef mij nu uw CO₂-data! Meer: wat is er mogelijk? Wat kunnen jullie aanleveren? Soms is dat makkelijk, soms is dat veel moeilijker. We merken ook dat de klant wel wilt meedenken.”

Tine Van Proeyen: “Nu we intern werken is het makkelijker om al die data te rapporteren.”

Sedert 2021 publiceert Van Moer Logistics duurzaamheidsrapporten. “Sustacon heeft de vorige drie rapporten gedaan. Als externe expert hebben zij echt wel heel het duurzaamheidsverhaal voor Van Moer Logistics opgenomen. Maar omdat het aan belang groeit, heeft men hier besloten om personen aan te werven, waaronder mezelf en mijn collega Kobe Van Doorsselaere. Momenteel zitten we in de transitiefase. Omdat Sustacon nog alle informatie heeft, wordt die naar ons overgedragen. Nu we intern werken is het iets makkelijker om al die data te rapporteren en projecten te gaan faciliteren. Dus dat gaat allemaal veel vlotter, omdat we er echt middenin zitten.”

Een bericht van haar op LinkedIn had me doen lachen. Het was een meme met een foto van Leonardo DiCaprio waarop stond: ‘Hoe het voelt om de verschillende koolstofemissies uit te rekenen’. Vooral de zogenaamde Scope 3 emissies baarden de acteur duidelijk kopzorgen. Van Proeyen: “Onze eigen Scope 3, dat gaan charters zijn. Maar onderaannemers moet je eveneens aanspreken. Woon-werkverkeer valt daar ook sowieso onder. We zijn een bedrijf met veel werknemers, dus dat zijn we nu meer aan het optimaliseren en duidelijker in kaart aan het brengen.”

De professor

Vanuit de nieuwe kantoren van Van Moer Logistics zet ik mijn tocht verder richting de hoofdstad. Na een vlotte autorit parkeer ik mijn wagen aan het Luxemburgplein en haast ik me naar Silversquare Europe. Het is daar dat ik professor logistiek Alan McKinnon hoop te ontvangen in een vergaderzaal. Toen ik nog in Zwijndrecht was ‘s ochtends, had McKinnon een presentatie gegeven in het Europese Parlement. Een babbel van een halfuurtje met de man moet lukken, vlak voor hij terug het vliegtuig zal nemen naar de Kühne Logistics University in Hamburg.

“Ik ben nu 44 jaar academisch onderzoeker op het gebied van vrachtvervoer en logistiek,” vertelt McKinnon. “Ik heb me op de milieu-impact gericht van vrachtvervoer. Sinds 2006 ongeveer ben ik gaan kijken naar decarbonisering en dat culmineerde in de publicatie van mijn boek Decarbonizing Logistics dat uitkwam in 2018. Het is een levenslange toewijding dus, aan dit onderzoeksgebied.” Ik ben benieuwd van hem te weten welke positieve evoluties hij waarneemt de laatste jaren op vlak van decarbonisering.

Alan McKinnon te gast in de Commissie vervoer en toerisme (TRAN) van het Europese Parlement

“Een bemoedigende trend is bijvoorbeeld dat bedrijven steeds beter in staat zijn om hun koolstofemissies te meten en te rapporteren, omdat we altijd al meer koolstoftransparantie in deze sector nodig hebben gehad.” In de afgelopen 15 jaar dat hij onderzoek deed, heeft McKinnon veel vooruitgang gezien. “We hebben een harmonisering gezien van de standaarden die bedrijven gebruiken, de methodologieën die ze gebruiken om emissies te meten, en meer en meer bedrijven rapporteren die emissies. Tot op zekere hoogte doen ze dit onder druk van verladers die van hun vervoerders willen weten wat die koolstofuitstoot is. Zeer binnenkort zullen we zien dat de regelgevende druk op vrachtvervoerders en logistieke bedrijven – om hun uitstoot te declareren – toeneemt. Ik denk dat dat een positieve ontwikkeling is.”

Een andere ontwikkeling is het toenemende belang dat verladers en grote logistieke bedrijven hechten aan het verminderen van hun uitstoot. “In het geval van de verladers werken veel van hen tegenwoordig samen, deels om hun vrachtbewegingen te rationaliseren, maar ook op vlak van het inkoopproces, de manier waarop ze vracht en logistieke diensten inkopen. Daarbij wordt meer belang gehecht aan de koolstofintensiteit van de activiteiten. Ik denk dat dit een zeer bemoedigende trend is, die na verloop van tijd zal leiden tot een verdere verlaging van de emissieniveaus.”

Externe hulplijn

Van zodra de professor vertrekt richting de luchthaven, trek ik me terug in een telefoonhokje op een bovenverdieping. Ik word er omgeven door nieuwsagentschappen, consultants en andere dienstenbedrijven. Terwijl ik mijn laptop opstart en gauw wat eet in afwachting van een ingepland gesprek, hoor ik bij de naburige zitplaats twee personen babbelen tegen hun computer. Ze leggen de mensen aan de andere kant van de lijn uit hoe ze precies aan ‘carbon accounting’ kunnen doen en onder welke van de drie scopes voertuiggebruik valt. Toeval bestaat niet.

Het duo naast mij blijkt Eva Maxson en Pieterjan Vaneerdewegh te zijn, consultants bij Climact. Supermarktketens zoals Carrefour, Lidl en Colruyt blijken klanten volgens de website van het consultancybedrijf, maar net zo goed Schréder, een Belgisch fabrikant van verlichtingsmateriaal. Het is duidelijk dat deze millenials als externe hulplijn fungeren voor binnendiensten van bedrijven.

Pieterjan Vaneerdewegh en Eva Maxson, consultants bij Climact

Alan McKinnon mag dan ruimschoots de pensioengerichtigde leeftijd hebben overschreden, met overgave blijft de professor zich inzetten voor zijn onderzoeksvak. Toch is het nu vooral aan onze arbeidsplichtige generatie om het heft in handen te nemen. Mijn eerste indruk na deze dagtrip is dat die klaar staat.

Ik zie dat het tijd is voor mijn telefoontje. Op aanraden van een oud-collega heb ik een afspraak met Frederick Ronse, oprichter van Ovinto. Het softwarebedrijf uit Aalter heeft een Europees proefproject lopen dat zich focust op het registreren van CO₂-emissies per transport in de chemische sector. De Smart Emission Calculator is een initiatief voor en door verladers (o.a. Solvay, Covestro en INEOS) dat reële correcte data wil verzamelen om een betere Scope 3 rapportering toe te laten. Dit klinkt me als het perfecte voorbeeld van waar de professor eerder die dag op doelde.

_

Verplicht rapporteren

Bedrijven die twee opeenvolgende jaren aan minstens twee van de volgende drie kenmerken beantwoorden, worden verwacht aan de rapportagevereisten van de CSRD te voldoen:

• minimaal 250 VTE’s
• minimaal € 40 miljoen omzet
• minimaal € 20 miljoen balanstotaal

Vanaf wanneer is de CSRD van toepassing?

• Boekjaar vanaf 1 januari 2024 voor grote beursgenoteerde bedrijven (rapportering in 2025)
• Boekjaar vanaf 1 januari 2025 voor grote ondernemingen (rapportering in 2026)
• Boekjaar vanaf 1 januari 2026 voor beursgenoteerde kmo’s (rapportering in 2027)

_

EcoVadis label

Van Moer Logistics behaalde onlangs een platinum EcoVadis onderscheiding, een gouden en een zilver. EcoVadis is een onafhankelijk platform dat bedrijven beoordeelt op duurzaamheidsprestaties rond milieu, arbeidspraktijken, eerlijke handel en ethiek. Tine Van Proeyen: “Je voert dan een assessment uit – volledig vrijwillig – en je dient zelf al je informatie in. Het is niet dat er mensen langskomen. Maar daarna krijg je echt wel verbeterpunten. Wat zijn je sterktes? Wat zijn je zwaktes? Je krijgt een actieplanning. EcoVadis is ook nog gekoppeld aan wetgeving. Daarom raad ik het wel aan.”

_