Een delicate investeringskeuze
Of de keuze voor een waterstofaangedreven vorkheftruck de juiste is, hangt af van verschillende factoren. Hoe intens zal het voertuig gebruikt worden? Wat is de omvang van de vloot? En is er een mogelijkheid om de waterstof ook voor andere doeleinden te gebruiken? Pas wanneer deze complexe puzzel gelegd is, kan de waterstofvraag correct beantwoord worden. We zetten de belangrijkste pro’s en contra’s op een rijtje.
Vorkheftrucks die op waterstof rijden, mogen dan al een nicheproduct zijn, punt is dat er een reëel aanbod is. Anders gesteld: de experimentele fase is voorbij. Getuige hiervan de vaststelling dat bij de meeste spelers actief op deze markt dergelijke modellen een vaste plek in de catalogus verworven hebben. Toch is dit geen eensluidend verhaal.
“Waterstof zal een nichemarkt blijven in de intralogistiek,” verklaarde Michael von Forstner, hoofd van het Productprogramma Energie en Assistentiesystemen bij Jungheinrich, in maart van dit jaar op de Nederlandse gespecialiseerde website logisistiek.nl. En verder: “In Europa rijdt geen enkele fuel cell-vloot zonder subsidie. De infrastructuur is kostelijk en waterstof is nog steeds duurder dan andere schone alternatieven. Bovendien is de energie-efficiëntie beduidend lager aangezien ongeveer de helft van alle opgewerkte energie verloren gaat als warmte.”
“Sinds begin april produceren we op onze site in Hamburg een eigen 24 volt brandstofcel,” zegt Thierry Morreel, Accountmanager en Energy Specialist bij STILL. “Een 48 volt exemplaar is voor volgend jaar gepland. En voor de cel van 80 volt hebben we eerder een joint venture met een ander bedrijf.”
Ook Toyota Material Handling werkt via een samenwerking met Plug Power. “We maken wel een onderscheid tussen de Japanse markt en de overige, waaronder de Amerikaanse en Europese,” zegt Jimmy Henrard, Sales Engineer bij Toyota Material Handeling Belgium. “In Japan is het een volledig intern verhaal; hier in Europa is er dan die samenwerking met Plug Power, wereldwijd toch de marktleider.”
Sterke voordelen
Een voordeel is alvast dat de afbakening van de verschillende segmenten vorkheftrucks niet te rigide is. Veel hangt af van het type en de leeftijd, maar in veel gevallen is mits enkele kleine aanpassingen de ombouw van een klassiek loodzuur of lithium-ion vorkheftruck mogelijk. Ook voor types met een klassieke verbrandingsmotor is dit vaak een optie. Het is alvast een pluspunt. Qua vermogen en capaciteit is geen meetbaar verschil, wat een andere troef is.
“Hét grote voordeel is zonder twijfel het tanken,” verduidelijk Thierry Morreel. “Het is geen overdrijving te stellen dat het volledig tanken van zo’n voertuig amper enkele minuten in beslag neemt, precies zoals bij diesel of LPG. Beduidend sneller dan het laden van een batterij.” En waar dit voor de ene een reële meerwaarde oplevert, zal het voor een andere speler minder relevant is.
Groene productie
Er is echter een maar, meerdere zelfs. Het gebruik van waterstof-vorkheftrucks is een erg groen verhaal. Van enige CO2-uitstoot is hier dan ook geen sprake. Anders ligt dit bij de productie en transport van waterstof. Tegen een achtergrond van milieu-impact bekeken, onderscheidt men verschillende soorten waterstof, afhankelijk van de wijze waarop de productie verloopt. “Doorgaans maakt men een onderscheid tussen groene, blauwe en grijze waterstof”, legt Thierry Morreel uit. “Gebruik je voor de productie hernieuwbare energie zit je in de categorie groen. Bij grijze waterstof zal sprake zijn van het aanwenden van fossiele brandstoffen voor de vervaardiging van de betrokken waterstof. Blauw is dan een tussencategorie: grijze waterstofproductie in combinatie met CO2-afvang en -opslag.” Een voorbeeld van groen: zonnepanelen die de stroom voor de elektrolyse aanleveren. En eentje van grijs: de productie via een gascentrale, met alle uitstoot als gevolg.
Criteria voor rendabiliteit
Hét grote struikelblok in de praktijk blijkt de totale investerigskost te zijn. Ongeacht de formule waarvoor men kiest, doet het prijskaartje dat eraan vast hangt menig logistiek speler schrikken. Men kan er voor kiezen om zelf waterstof te produceren, of met een externe partner in zee te gaan, maar dit gaat telkens gepaard met een aanzienlijke investering. “Kiezen voor waterstof kan natuurlijk een principiële keuze zijn, ook al wegen hierdoor de financiële lasten zwaarder door dan de baten,” benadrukt Thierry Morreel. “Maar in de meeste gevallen zal er eerst wat stevig rekenwerk gebeuren. Twee belangrijke criteria moeten bestudeerd worden: de omvang van de vloot en de inzet ervan. Elk geval is natuurlijk anders, maar doorgaans ligt de lijn op ettelijke tientallen voertuigen met een zware inzet, om en bij de 1.500 draaiuren op jaarlijkse basis.”
“Een belangrijk advies is dat wanneer men een waterstofproject voor de interne logistiek onderzoekt, men best breder kijkt dan net die interne logistiek,” vult Jimmy Henrard aan. “Tijdens weekends en andere momenten dat minder of geen elektriciteit van de zonnepanelen nodig is, kan die aangewend worden voor de productie van waterstof die dan op een later tijdstip gebruikt kan worden, ook voor andere doeleinden zoals de vloot, de airco van het gebouw of zelfs de eigen processen, zoals het verhitten van materialen. Hoe breder men een waterstofproject maakt, hoe sneller men aan een gunstige return on investment komen.”
_
Basis waterstof aandrijving is chemische reactie
De kern van aandrijving door waterstof is een chemische reactie die verkregen wordt tussen zuurstof en waterstof. Deze energie voedt dan vervolgens een compacte lithium-ion accu, die ervoor zorgt dat de vorkheftruck over de nodige energie beschikt voor de aandrijf- en hefmotoren. De enige bijproducten die ontstaan zijn warmte, waterdamp en zuiver water. Tijdens het gebruik komt er geen CO2 vrij, helemaal anders dan wanneer diesel of LPG gebruikt wordt. Het is een gegeven dat zonder meer bijdraagt tot het groene imago van waterstof. Of echt een groen label mag toegekend worden, hangt af van hoe die waterstof geproduceerd wordt. Enkel de productie met hernieuwbare energie verdient een echt eco-label.
